Co w aucie huczy?

Samochód co do zasady do idealnie cichych pojazdów nie należy, nie ma znaczenia, czy stoimy, czy jedziemy. Silnik szumi, łożyska też, skrzypi zawieszenie, stuka jakiś odbój. Nie jest to problemem, jednak zaczyna być gorzej, kiedy pojawi się jakieś nietypowe huczenie. Po stwierdzeniu nieprawidłowych dźwięków, musimy samochód zdiagnozować, aby zapobiec poważniejszej awarii.

Artykuł ukazał się w numerze 3/2022 "Lasu Polskiego".

Prawidłowej pracy silnika, układu przeniesienia napędu i zawieszenia nie powinny towarzyszyć niepokojące stuki, szumy lub – co gorsza – wycie. Każdy z tych odgłosów sygnalizuje nadchodzącą awarię, mogącą wystąpić w bliższej lub dalszej przyszłości. Nie można ich lekceważyć, zwłaszcza że utrudnia to jazdę, rozpraszając uwagę. Zazwyczaj szybka diagnoza usterki pozwoli uniknąć poważniejszych problemów, w tym nawet potencjalnego holowania auta i stworzenia niebezpiecznej sytuacji na drodze. Czasami nie trzeba być mechanikiem, by zlokalizować źródło problemu. Poniżej przedstawiam kilka potencjalnych źródeł niepokojących dźwięków.

Osprzęt silnika

Alternator: wycie z okolic alternatora przybierające na mocy przy większym obciążeniu oznacza zużycie łożyska wałka wirnika. Nasila się też przy zwiększeniu obrotów, jest jednak słyszalne także przy ręcznym obracaniu koła pasowego. Zaniedbanie prowadzi do całkowitego zablokowania alternatora i zerwania paska, przez co auto straci ładowanie i po kilkudziesięciu kilometrach nie będzie zdatne do dalszej jazdy. Często z alternatorem bywa sprzęgnięte koło pasowe pompy wody, zerwanie paska w takim przypadku doprowadzi szybko do przegrzania silnika.

Kompresory klimatyzacji: w starszych autach bywają one dość głośne, jednak dochodzącego z ich okolic wycia nie można lekceważyć. Uciążliwy hałas z kompresora klimatyzacji oznacza zużycie jego łożyskowania, niepokojący odgłos może utrzymywać się także po wyłączeniu klimatyzacji, awarii ulega wówczas łożysko rolki napędzającej (przed sprzęgłem). Elementy te są rozbieralne i można wymienić same łożyska.

Rolki pasków osprzętu/rozrządu: narastający szum towarzyszy także zużywającym się łożyskom rolek napinających pasek osprzętu i/lub pasek rozrządu. Uciążliwy odgłos wzrasta wraz ze zwiększeniem obrotów silnika. Czasami (rzadko) jest to wina zużytego paska poruszającego się po ww. rolkach. Zlekceważenie objawów doprowadzi zatarcia się łożyska rolki i do zerwania paska, a tym samym do poważnych awarii (od utraty ładowania do przegrzania silnika).

Pompa wspomagania: podejrzane odgłosy towarzyszące kręceniu kierownicą (zwłaszcza na postoju) zwiastują kłopoty z pompą wspomagania, zazwyczaj towarzyszy im również osłabienie siły wspomagania. Czasami wystarczy po prostu uzupełnić płyn w układzie wspomagania, jednak nie zawsze to pomaga i lepiej w takim wypadku nie zwlekać z naprawą, bo z niesprawnej pompy wydostają się opiłki, które prowadzą do uszkodzenia przekładni kierowniczej, a to już droga naprawa.

Pompa cieczy chłodzącej: tu ponownie winę ponosi łożysko pompy. Może się ono przedwcześnie zużyć z powodu zbyt mocno naciągniętego paska napędzającego lub też po prostu z racji wieku (przebiegu). Szum pojawia się w okolicy pokrywy rozrządu (nowsze silniki) bądź z widocznej z przodu silnika obudowy pompy (starsze silniki) i jest zależne od obrotów silnika. Jeśli pompę napędza pasek rozrządu, to uszkodzenie łożyska także prowadzi do jego zerwania. Dlatego warto przy wymianie napędu rozrządu montować nową pompę wody (co druga wymiana paska).

Turbosprężarka: głośny szum, a raczej gwizdanie z okolic turbosprężarki, najczęściej zwiastuje koniec żywota tego elementu i konieczność regeneracji lub wymiany. Donośny gwizd turbiny na zimnym silniku oraz przy dodawaniu gazu to wyraźna oznaka, że wirnik turbiny się wyrobił. Z reguły wynika to z przebiegu auta, eksploatacja tego urządzenia przebiega w wysokiej temperaturze, nie pomagają krótkie przebiegi (jednorazowe), częste odpalanie auta i gaszenie silnika bez ostudzenia turbiny. Z czasem odczuwamy spadek mocy, może też wzrastać zużycie oleju silnikowego. Bezwzględnie należy wtedy dokonać regeneracji bądź wymiany turbosprężarki.

Układ przeniesienia napędu

Łożysko oporowe sprzęgła: najczęstszym objawem zużycia łożyska wyciskowego jest charakterystyczny szum i dziwne dźwięki, m.in. huczenie czy terkotanie. Nasilają się one z reguły po rozłączeniu sprzęgła (czyli po naciśnięciu pedału sprzęgła) i ustępują zwykle wraz z jego zwolnieniem. Nieco rzadziej towarzyszy temu skokowa praca pedału sprzęgła lub problemy ze zmianą przełożeń skrzyni biegów. Samo łożysko nie jest drogie, lecz jego wymiana wymaga demontażu skrzyni biegów, co sprawia, że naprawa jest kosztowna.

Skrzynia biegów: jeżeli jest to tylko narastający szum, to może pomóc uzupełnienie oleju. Jeśli słyszymy zgrzytanie podczas zmiany biegu, to niestety naprawa będzie droższa (często wynika to z niskiego poziomu oleju), oprócz wymiany łożysk w skrzyni możemy spodziewać się zużytych synchronizatorów lub nawet trybów.

Podpora wału napędowego: występuje w autach z napędem 4x4 lub z napędem na tylną oś. Jeśli odgłos wycia zmienia się wraz ze zmianą prędkości jazdy niezależnie od obrotów i obciążenia silnika, to wymiany może się „domagać” łożysko podpory wału. Zwlekanie z usunięciem usterki prowadzi do uszkodzeń wielofrezów wału napędowego lub krzyżaków, a w konsekwencji do jego kosztownej naprawy. Zazwyczaj podpora wału stanowi odrębny element i jest możliwa wymiana samej podpory bądź łożyska.

Tylny most: gdy wycie nasila się wraz z przyspieszaniem lub zmienia się przy dodawaniu gazu/hamowaniu silnikiem, najczęściej pochodzi z tylnego mostu. Z reguły wycie zanika przy stałej prędkości jazdy, bywa że towarzyszą temu stuki przy dodawaniu/odejmowaniu gazu. Z reguły oznacza to luz na wałku ataku, rzadziej wyeksploatowania całego mechanizmu różnicowego. By tego uniknąć, należy kontrolować poziom oleju w dyfe-
rencjale i dbać o okresową wymianę oleju, będzie taniej.

Łożyska w piastach kół: hałas w tym przypadku nasila się w różnych przedziałach prędkości, wzrasta podczas jazdy w zakrętach i przy hamowaniu. Wycie słychać również po zakręceniu kołem ręką (na podnośniku), z czasem pojawia się też luz. W niektórych autach łożyska są wymienne samodzielnie, w pozostałych są zintegrowane z piastą, co z jednej strony podnosi koszty naprawy, ale z drugiej ją ułatwia.

Układ hamulcowy

Klocki hamulcowe/szczęki: pojawiający się szum lub pisk przy hamowaniu to najczęściej objaw zużytych klocków. Gdy kończy się warstwa cierna to do tarczy dociskana jest metalowa część klocka/szczęki. Dalsza jazda doprowadzi do zniszczenia tarczy hamulcowej, a w ekstremalnym przypadku klocek może wypaść i tłoczek hamulcowy wysunie się z zacisku, powodując natychmiastowy ubytek płynu hamulcowego, to samo dotyczy cylinderków hamulcowych.

Sprężynki klocków hamulcowych: charakterystyczny brzdęk wydobywający się z okolic zacisku oznacza z reguły, że wypadła blaszka bądź sprężynka trzymająca klocki w zacisku. Zazwyczaj do awarii to nie doprowadzi, lecz jest męczące.

Prowadnice zacisków: brzdęk może towarzyszyć również zużytym prowadnicom zacisków, dodatkowo przy hamowaniu będziemy słyszeć charakterystyczny stukot. Ta awaria wymaga regeneracji bądź wymiany zacisków.

Układ zawieszenia

Wahacze, drążki: zużyciu tych elementów będą towarzyszyć stuki pojawiające się przy ruszaniu, hamowaniu i jeździe po nierównościach. Warto skontrolować stan w stacji diagnostycznej i dokonać wymiany stosownych tulei bądź całych wahaczy.

Amortyzatory: stuki pojawiają się podczas jazdy po nierównościach, czasami to tylko poluzowana śruba lub zużyta guma przy mocowaniu, częściej jednak oznacza to kres żywota tego elementu.

Sprężyna: metaliczny dźwięk towarzyszący jeździe po nierównościach i obniżone nadwozie przy którymś kole oznaczają z reguły pęknięcie sprężyny. Tu pomaga tylko wymiana, rzadziej oznacza to zużycie gumowych podkładek, które dostępne są na rynku.

Podsumowanie

Czytając powyższe, dojdziemy do wniosku, że powinniśmy posiadać wyczulony słuch i nasłuchiwać bez przerwy. Nie trzeba demonizować, jednak każdy z nas zna swoje auto i z reguły bez problemu rozpoznaje jakieś nowe dźwięki towarzyszące jeździe. Dzięki powyższej instrukcji będzie można je zdiagnozować i odpowiednio szybko usunąć problem, należy pamiętać, że większość powyższych symptomów prędzej czy później wpływa zarówno na bezpieczeństwo jazdy, jak i na uniknięcie wyższych kosztów napraw. Życzę Wam samych „cichych” aut. 

Pozdrawiam terenowo.

Sebastian Kołacz

Uwagi, sugestie lub zapotrzebowanie na tematy proszę kierować na adres: seba4x4@o2.pl.

Fot.: Sebastian Kołacz

Wymiana łożyska piasty z użyciem ściągacza

Standardowe dwurzędowe łożysko piasty koła

Por wnanie nowego klocka hamulcowego ze zużytym, generującym zgrzyty